สัปดาห์ที่6

พัฒนาการของเด็กที่มีความต้องการพิเศษ

พัฒนาการ

การเปลี่ยนแปลงในด้านการทำหน้าที่และวุฒิภาวะของอวัยวะต่างๆรวมทั้งตัวบุคคล
ทำให้สามรถทำหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

เด็กที่มีความบกพร่องทางพัฒนาการ

พัฒนาการล่าช้าอาจพบเพียงด้านใดด้านหนึ่ง หลายด้านหรือทุกด้าน
พัฒนาการล่าช้าในด้านหนึ่งอาจส่งผลให้พัฒนาการในด้านอื่นล่าช้าด้วยก็ได้

ปัจจัยที่มีผลต่อพัฒนาการเด็ก

ปัจจัยด้านชีววิทยา

ปัจจัยด้านสภาพแวดล้อมก่อนคลอด

ปัจจัยด้านกระบวนการคลอด
ปัจจัยด้านสภาพแวดล้อมหลังการคลอด

สาเหตุที่ทำให้เกิดความบกพร่องทางพัฒนาการ

เด็กจะมีพัฒนาการล่าช้ามาตั้งแต่เกิดหรือสังเกตได้ชั่วระยะไม่นานหลังเกิดมักจะมีลักษณะผิดปกติแต่กำเนิดร่วม เช่น หูหนวก ตาปอด

การเลี้ยงดูที่ไม่เหมาะสมรวมทั้งการขาดสารอาหาร

อาการของเด็กที่มีวามบกพร่องทางพัฒนาการ

มีพัฒนาการล่าช้าซึ่งอาจจะพบมากกว่า 1 ด้าน

การติดเชื้อ

การติดเชื้อตั้งแต่อยู่ในครรภ์ น้ำหนักตัวแรกเกิดน้อย ศีรษะเล็กกว่าปกติ จะมีตับม้ามโต การได้ยินบกพร่อง ต้อกระลอก

นอกจานี้การติดเชื้อรุนแรงภายหลังเกิด เช่น สมองอักเสบ เยื้อหุ้มสมองอักเสบ

ความผิดปกติเกี่ยวกับเมตาบอริซึม

โรคที่ยังเป็นปัญหาสาธารณสุขไทย คือ ไทยรอยด์ฮอร์โมนในเลือดต่ำ

โรคที่ยังเป็นปัญหาสาธารณสุขไทย คือ ไทยรอยด์ฮอร์โมนในเลือดต่ำ

ภาวะแทรกซ้อนระยะแรกเกิด

การเกิดก่อนก่อนกำหนด น้ำหนักตัวแรกเกิดน้อย และภาวะขาดออกซิเจน

สารเคมี

ตะกั่วเป็นสารที่มีผลกระทบต่อเด็ก และมีการศึกษามากที่สุด

มีอาการซึมเศร้า เคลื่อนไหวช้า ผิวดำหมองคล้ำเป็นจุดๆ

ภาวะตับเป็นพิษ

ระดับสติปัญญาต่ำ

แอลกอฮอล์                                                                              

น้ำหนักแรกเกิดน้อย

มีอัตราการเพิ่มน้ำหนักหลังเกิดน้อย ศีรษะเล็ก

พัฒนาการของสติปัญญาก็มีความบกพร่อง

เด็กบกพร่องทางพฤติกรรมและอารมณ์

Fetal alcohol syndrome, FAS

ช่องตาสั้น

ริมฝีปากบนยาวและบาง

หนังคลุมหัวตามาก

จมูกแบน

ปลายจมูกเชิดขึ้น

นิโคติน

น้ำหนักแรกเกิดน้อย ขาดสารอาหารในระยะตั้งครรภ์

เพิ่มอัตราการตายในวัยทารก

สติปัญญาบกพร่อง

สมาธิสั้น พฤติกรรมก้าวร้าว มีปัญหาด้านการเข้าสังคม

การเลี้ยงดูที่ไม่เหมาะสมรวมทั้งการขาดสารอาหาร

อาการของเด็กที่มีวามบกพร่องทางพัฒนาการ

มีพัฒนาการล่าช้าซึ่งอาจจะพบมากกว่า 1 ด้าน

1. การซักประวัติ

กล่าวโดยสรุปเมื่อซักประวัติแล้วจะทำให้สามารถบอกได้ว่า

          1. ลักษณะพัฒนาการล่าช้าดังกล่าวเป็นแบบคงที่ (static) หรือถดถอย 

          2. เด็กมีระดับพัฒนาการช้าจริงหรือไม่ อย่างไร อยู่ในระดับไหน

          3. มีข้อบ่งชี้ว่าจะมีสาเหตุจากโรคทางพันธุกรรมหรือไม่

          4. สาเหตุของความบกพร่องทางพัฒนาการนั้นเกิดจากอะไร

          5. ขณะนี้เด็กได้รับการช่วยเหลือและฟื้นฟูอย่างไร

2. การตรวจร่างกาย
การตรวจร่างกายที่สำคัญและอาจสัมพันธ์กับความบกพร่องทางพัฒนาการ ได้แก่

          2.1 ตรวจร่างกายทั่วๆไปทุกระบบ และการเจริญเติบโตที่อาจบ่งชี้สาเหตุที่ทำให้เด็กมีความบกพร่องทางพัฒนาการได้ เช่น ตรวจดูลักษณะผิดรูปของรูปร่างหน้าตา 

          2.2  ภาวะตับม้ามโต  ซึ่งบ่งชี้ถึงภาวะ inborn error บางชนิด

          2.3 ผิวหนัง เช่น cutaneous markers ได้แก่ café-au-lait spots บ่งถึง tuberous sclerosis ซึ่งเป็นสาเหตุของพัฒนาการล่าช้าได้

          2.4 ระบบประสาทต่างๆ โดยละเอียดและวัดรอบศีรษะด้วยเสมอเพื่อที่จะสามารถตรวจพบเด็กที่มีความบกพร่องทางพัฒนาการที่มีความรุนแรงไม่มากนัก

          2.5 ดูลักษณะของเด็กที่ถูกทารุณกรรม (child abuse) เพราะเด็กพิเศษถือว่าเป็นกลุ่มเสี่ยงอย่างหนึ่ง

          2.6 ระบบการมองเห็นและการได้ยินเพราะเป็นความพิการซ้ำซ้อนที่พบร่วมได้บ่อย

3. การสืบค้นทางห้องปฏิบัติการ

          3.1 การตรวจทางห้องปฏิบัติการพันธุกรรม 

          3.2 การตรวจรังสีทางระบบประสาท 

          3.3 การตรวจทางเมตาบอลิก

4. การประเมินพัฒนาการ

         4.1 การประเมินแบบไม่เป็นทางการ

         4.2 การประเมินที่ใช้ในเวชปฏิบัติ

         4.3 แบบทดสอบ Denver ll

         4.4 Gesell Drawing Test

         4.5 แบบประเมินพัฒนาเด็กตามคู่มือส่งเสริมพัฒนาการเด็กอายุแรกเกิด- 5 ปี

         4.6 สถาบันราชานุกูล

สะท้อนการเรียน

การประเมินพัฒนาการเด็กได้เหมาะสมตามวัยและได้นำความรู้ที่ได้รับในชั้นเรียนมาประยุกต์ใช้แล้วนำมาเป็นองค์ความรู้ต่อในรายวิชาอื่นต่อไปในอนาคต

รู้วิธีการแก้พฤติกรรมหรือกลุ่มอาการความผิดปกติในเด็กได้ทันท่วงทีและนำความรู้ที่ได้มาปรับใช้ได้เหมาะสมกับกลุ่มอาการ